Izba Pamięci Kopalń Zlikwidowanych
w Rybnickim Okręgu Przemysłowym

W roku 1950 Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów podjął uchwałę o rozwoju Rybnickiego Okręgu Węglowego i budowie KWK „Mszana”. Już w roku 1951 wykonano pierwsze wykopy pod budynki i budowle urządzeń powierzchni, pierwszym Dyrektorem został mianowany inż. Leszek Kropaczek. Przystąpiono do głębienia szybu II i I oraz rozpoczęto budowę bocznicy kolejowej od kopalnia - do Wodzisławia Śl. o dł. 4,2 km. W grudniu 1954 roku oddano do użytku budynku administracyjnego W roku 1955 uzyskano pierwsze przebicie wentylacyjne na poz. 280 m pomiędzy szybami I i II, natomiast 5 maja - ze stacji kolejowej Wodzisław Śl. na kopalnię przyjechał pierwszy pociąg. W kolejnych latach uzyskano przebicie wentylacyjne na poz. 410 m pomiędzy I i II szybem. W roku 1956 nastąpiło oddanie do użytku:

• Nastawni kolejowej na bocznicy, budynku maszyn wyciągowych szybów I i II, wieży szybowej szybu II,
• budynku stacji wentylatorów, chłodni kominowej,
• Domu Górnika,
• na szybie II po zakończeniu montażu maszyny wyciągowej o mocy 750 kW (prod. NRD),
• uruchomiono wyciąg pionowy.

Następuje zmiana na stanowisku dyrektora kopalni. Dotychczasowy dyr. Leszek Kropaczek przeszedł do pracy w WUG, a stanowisko po nim objął inż. Józef Albiński.

Niedostateczna ilość sprężonego powietrza, częste braki wozów spowodowane małą wydolnością urządzeń odstawczych na powierzchni i samego szybu, brak przewozu lokomotywowego na dole kopalni, brak maszyn i urządzeń z napędem powietrznym niezbędnych w warunkach wysokiej gazowości kopalni były poważnymi przeszkodami w budowie Kopalni. W tej sytuacji postanowiono czasowo wprowadzić transport konny na dole kopalni, który trwał do drugiej połowy 1958 roku, po czym wprowadzono lokomotywy napędzane sprężonym powietrzem. W tym samym też roku wprowadzone zostaje „centralne strzelanie” z powierzchni kopalni. Dyrektor inż. Józef Albiński zostaje odwołany ze stanowiska. Nowym dyrektorem kopalni został mgr inż. Jan Matysiak.

28 kwietnia 1960 roku Kopalni nadana zostaje nazwa „Kopalnia im. 1 Maja w budowie”, po czym już 30 kwietnia - Kopalnia została otwarta i rozpoczęła eksploatację złóż węglowych. Otwarcia Kopalni dokonał ówczesny Premier Józef Cyrankiewicz w asyście I Sekretarza KW Edwarda Gierka i Ministra Górnictwa i Energetyki Jana Mitręgi. Pierwszą uruchomioną ścianą była ściana P-7 w pokł. 623. Urobek wydobywany był na powierzchnię szybem I i dalej był transportowany wagonami do Zakładu Przeróbczego w KWK „Marcel”. Rozpoczęła pracę stacja odmetanowania, która przyjęła ok. 30% wydzielającego się w kopalni metanu. 15 grudnia 1960 roku ze stanowiska dyrektora zostaje odwołany mgr inż. Jan Matysiak, który przeszedł na stanowisko inspektora w RZPW. Dyrektorem kopalni mianowany został mgr inż. Józef Żyła, dotychczasowy dyrektor KWK „Jankowice”, łączne wydobycie od 1 maja do końca roku wyniosło 47.198 ton.

Na początku 1961 roku zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki nazwa kopalni zostaje zmieniona na „Kopalnia Węgla Kamiennego 1 Maja”. Na koniec tego roku kopalnia zatrudniała 1874 pracowników fizycznych i 242 umysłowych. W kolejnych latach zostały przekazane do eksploatacji ważne i ważniejsze inwestycje: rurociąg wodny Godów - Mszana, budynek płuczki, sprężarka TK-32, budynek nadszybia szybu I-go budynek sortowni, oddano do użytku urządzenie skipowe w szybie I, urządzenie wentylacyjne na szybie III, urządzenie wentylacyjne na otworze „wielkośrednicowym”, budynek sprężarek na szybie III, budynek nowej lampowni, w przodkach chodnikowych zastosowano samoprzesuwne przenośniki typu „Grot” i „Skat”. Zakupiono w Wiśle Jaworniku 11-to pokojowy dom wczasowy. Średnie dzienne wydobycie w ciągu roku 1963 osiągnęło poziom 2.054 ton/dobę.

W roku 1964 do ścian wprowadzono kombajny napędzane sprężonym powietrzem - produkcji angielskiej typu „Anderton”, oraz polskiej „KWB-2p”, w tym też roku kopalnia wykazuje stale rosnący poziom wydobycia przekraczając plan o 22,7%, dając dodatkowo około 189.000 ton węgla netto. Średnie zatrudnienie w końcu roku osiąga 3.920 pracowników. Pod koniec roku rozpoczęto elektryfikację urządzeń odstawczych na oddziałach wydobywczych. Rybnickie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego ustaliło zdolność wydobywczą kopalni w wysokości 4200 t/dobę.

W następnych latach oddana została do ruchu pierwsza w Polsce, zbudowana od podstaw, stacja odmetanowania, ponadto do użytku oddano kopalniany Dom Kultury w Wodzisławiu Śl. z salą teatralną na 400 miejsc, na szybie IV - uruchomiono dwa wentylatory WOK - 3, na szybie IV - uruchomiono jedną sprężarkę produkcji CKD typ TK, wprowadzono do ruchu pierwszą obudowę zmechanizowaną produkcji polskiej typ MOP-BZ-1, w rejonie szybów głównych uruchomiono dwie sprężarki TK-32, zakończono rozbudowę kopalnianego dworca autobusowego, zmodernizowano układ kolejowych bocznic kopalnianych, w rejonie szybu VI zakończono montaż rozdzielni 6 kV, zasilającej odbiorców na powierzchni i dole kopalni, ukończono też rozbudowę Zakładu Przeróbki Mechanicznej Węgla do wydajności 4800 t/d netto. Z dniem 30 czerwca 1968 roku odszedł na emeryturę dyr. Kopalni mgr inż. Józef Żyła. Stanowisko po nim objął mgr inż. Oldrzych Łobodziński.

Z uwagi na zbyt niską wydajność szybu wydobywczego w marcu 1969 roku uruchomiono na poz. 280 m hydrotransport o wydajności 1200t/d brutto, co umożliwiło kopalni, w tym roku, dodatkowe wydobycie na powierzchnię 131 710 ton węgla. Oddano do eksploatacji kompleks urządzeń nadszybia szybu VI. Wykonano to, unikalną metodą, poprzez nasunięcie na otwór szybu konstrukcji wieży szybowej wraz z nadszybiem i maszyną wyciągową. Od roku 1971 przebiega akcja wycofywania ze ścian kombajnów napędzanych sprężonym powietrzem. W ich miejsce wprowadzane są kombajny o napędzie elektrycznym. W ścianach pracuje 14 kombajnów KB-125z oraz 4 strugi SWS-4. W kolejnych latach oddano do użytku zautomatyzowaną maszynę wyciągową skipu w szybie I, zautomatyzowany obieg wozów na podszybiu i nadszybiu szybu VI, oraz oddano na potrzeby załogi Ośrodek Wczasowy w Białokoszu na 40 miejsc. Zakończono kolejny etap rozbudowy Zakładu Przeróbczego, który osiągnął wydajność wzbogacania węgla na poziomie 10 000 t/d netto. Całość składała się z dwóch systemów po 525 t/h brutto. W rozbudowie uwzględniono zanieczyszczenie urobku do 35%, oddano do eksploatacji suszarnię koncentratu flotacyjnego o wydajności 1000 t/h, oddano do użytku Zasadniczą Szkołę Górniczą w Wodzisławiu Śląskim.

30 marca 1972 roku odwołany zostaje ze stanowiska Dyrektor mgr inż. Oldrzych Łobodziński. Od 1 kwietnia nowym dyrektorem kopalni zostaje mgr inż. Marian Słomczyńsk. 27 stycznia 1974 roku na zmianie III w chodniku podścianowym ściany P-27/624 nastąpił wybuch metanu. W wyniku wybuchu zginęło czterech górników, a wielu zostało poparzonych i rannych. W roku 1975 Kopalnia wyeksportowała 1 911 397 ton węgla typu 35 (co stanowiło 91,3% całej produkcji), przy wyposażeniu w 4 ściany z obudową zmechanizowaną typu KRAB i MK-97, i 5 ścian z obudową indywidualną składającą się z stojaków hydraulicznych centralnie zasilanych. (o łącznej długości frontu powyżej 610 m). W grudniu ukończono roboty związane z pogłębianiem szybu I do poz. 610 m, oraz uruchomiono do tego poziomu urządzenie skipowe o udźwigu 12,5 t.

30 grudnia 1976 roku zlikwidowano w kopalni „1 Maja” centralne strzelanie, a w styczniu następnego roku zaprzestano stosować hydrotransport (z poz. 280 do Zakładu Przeróbczego). Od marca 1971 r. do czasu likwidacji stosując tą metodę transportu wydobyto na powierzchnię około 2 130 000 ton urobku.

Od 1 stycznia 1978 roku w KWK „1 Maja” (jako jednej z pierwszych w Przemyśle Węglowym) wdrożono, czterobrygadowy system pracy. Polegał on na ciągłej pracy kopalni (przez 7 dni w tygodniu) i sześciodniowym tygodniu pracy załogi. Na początku roku uruchomiono w Polsce produkcję niskich stojaków hydraulicznych centralnie zasilanych - SHC - 30NZ, a pierwsze z nich zastosowano w KWK „1 Maja”. W przodkach eksploatacyjnych (ścianach) pracowało średnio 5 kombajnów i 13 strugów.

29 sierpnia 1980 roku na zm. III rozpoczyna się strajk załogi. 3 września w Jastrzębiu Zdroju podpisane zostało porozumienie pomiędzy Komisją Rządową i Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym, Zgodnie z jednym z postulatów załogi KWK „1 Maja” zlikwidowano czterobrygadowy system pracy, a od 4 września od I zmiany załoga Kopalni wznowiła pracę. 19 października tego roku z inicjatywy NSZZ „Solidarność” i Kierownictwa Kopalni wprowadzono na cechownię i poświecono figurę św. Barbary - poświecenia dokonał ówczesny Sufragan Diecezji Katowickiej Ks. Biskup Czesław Domin. Jeszcze w czasie trwania strajku zachorował Dyr. mgr inż. Marian Słomczyński który przeszedł na emeryturę. Kolejnym Dyrektorem został mgr inż. Jan Bednarz dotychczasowy Naczelny Inżynier kopalni.

13 grudnia 1981 roku wprowadzono stan wojenny i KWK „1 Maja”, została zmilitaryzowana, a większość członków Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” została internowana. Po wprowadzeniu stanu wojennego załoga rozpoczęła strajk, a 15 grudnia po akcjach pacyfikacyjnych w kopalniach jastrzębskich i zgrupowaniu sił MO i ZOMO na drogach dojazdowych do kopalni „1 Maja”, załoga przerwała protest i przystąpiła do pracy.

W następnych latach Kopalnia ogółem w ciągu roku wydobywała ok. 2,6 mln ton węgla w tym ok. 2,2 mln ton węgla wsadowego. Na eksport skierowano rocznie ok. 1,78 mln. Intensywnie był przygotowywany front zastępczy w nowych - bardzo odległych partiach „pola marklowickiego” oraz w rejonach PW i B. Zakończono pogłębianie szybu VI do poz. 850 m, rozpoczęto także roboty udostępniające pierwsze pole wydobywcze P w piętrze 610/850 m i drążenie przekopu północnego na poziomie 610 m, oraz upadowej P/707 z poz. 610 m.

4 grudnia 1983 roku nastąpiła zmiana na stanowisku Dyrektora kopalni. Dotychczasowy Dyrektor mgr inż. Jan Bednarz obejmuje stanowisko Dyrektora nowo uruchomionej KWK „Krupiński”, natomiast Dyrektorem KWK 1 Maja zostaje dotychczasowy Naczelny Inżynier kopalni mgr inż. Maciej Czernicki. Przystąpiono do opracowania koncepcji udostępnienia i eksploatacji pola „Marklowice”. Projekt przewidywał w obrębie tego pola budowę nowego szybu wentylacyjnego - VIII, oraz szybu wdechowego - IX doprowadzającego świeże powietrze dla partii DM i M na poziomie 850 i 1100 m. Szyb IX planowano zgłębić w pobliżu szybów marklowickich kopalni „Marcel”, zaraz po zakończeniu robót związanych z głębieniem szybu VIII. Wykonano przekop łączący obieg wozów szybu VI na poz 850 m, oraz przekop północny, którego docelowa długość na tym etapie wynosiła 1000 m. Łącznie w roku 1984 Kopalnia „1 Maja” wydobyła ok. 2,192 mln ton węgla wsadowego, na eksport wysłano ok. 1, 730 mln ton, natomiast we wrześniu kopalnia wyeksportowała (licząc od początku istnienia) około 30 mln ton węgla wsadowego.

10 marca 1985 roku decyzją OUG w Rybniku zmieniono granicę eksploatacyjną kopalni powiększając obszar górniczy o partię marklowicką. Zwiększyło to zasoby kopalni o 42 703 000 ton. W lipcu uruchomiono pierwszą ścianę na poz. 850 m, była to ść. P-13 w pokł. 707 wyposażona w obudowę zmechanizowaną osłonową typ „Heitzmann” oraz w strug SWS - 4. Długość ściany wynosiła 190 m zaś wysokość 1,2 m. W Zakopanem rozpoczęto budowę domu wczasowego na 80 miejsc, a w Wiśle ukończono budowę wyciągu narciarskiego na stoku Soszów o łącznej długość 1260 m.

W roku 1986 dobowe wydobycie Kopalni wynosiło śr. 8 253 t. Za cały rok kopalnia wydobyła 2 485 550 t węgla przy czym wydobycie prowadzono w 21 ścianach w tym - w trzech wyposażonych w kombajny i w osiemnastu wyposażonych w strugi, w maju oddano do ruchu urządzenie skipowe na poziomie 850 m. We wrześniu w celu obniżenia temperatury w przodkach drążonych na poz. 850 m, uruchomiono agregat chłodniczy GUC 250 P. Wyniki produkcyjne przedstawiały się następująco : wydobycie brutto - ok. 4,1 mln.t, wydobycie netto - ok. 2,5 mln t. wydobycie dobowe - śr. 8 218 t.

19 sierpnia 1988 roku na znak poparcia dla innych strajkujących już w Polsce zakładów pracy załoga kopalni przystąpiła do strajku okupacyjnego, a 25 sierpnia w późnych godzinach popołudniowych strajkująca część załogi zmuszona została przez oddziały MO i ZOMO do opuszczenia kopalni. Strajkujący (po kąpieli w kopalnianej łaźni) w uformowanym pochodzie wyszli przez bramę kopalni i udali się do kościoła w Wichwach. W grudniu tego roku zakończono też pogłębianie szybu VI do poz. 1040 m, a wyniki produkcyjne przedstawiały się następująco: wydobycie brutto - ok. 4,31 mln t, wydobycie netto - ok. 2,45 mln t, na eksport skierowano - ok. 1,76 mln t.

W kolejnym roku 1989 wprowadzony został do eksploatacji - po raz pierwszy w kopalni - kombajn chodnikowy Firmy Vöest Alpine Montangesellschaft AM-50, którym rozpoczął drążenie pochylni D/620/1, natomiast w marcu rozpoczęto wiercenie otworu badawczego pod szyb IX w Marklowicach, a w lipcu Zakład Budowy Szybów w Bytomiu rozpoczął na poziomie 1040 m rozcinkę podszybia szybu VI. Wyniki produkcyjne przedstawiały się następująco: wydobycie netto - ok. 2,18 mln t, na eksport skierowano - ok. 1,9 mln t.

20 lutego 1990 roku odbyły się w kopalni wybory do Rady Pracowniczej i wybory Zebrania Delegatów. Wybrano 29 osobową Radę pracowniczą. Jej Przewodniczącym został Benedykt Tannenberg. Do Zebrania Delegatów zostało wybranych 142 osób. 28 sierpnia 1990 r. w wyniku ogłoszonego konkursu Rada Pracownicza powołała na stanowisko dyrektora KWK „1 Maja” dotychczasowego dyrektora - mgr inż. Macieja Czernickiego. W konkursie brało udział dwóch kandydatów.

30 marca 1992 r. odbyły się kolejne wybory do Rady Pracowniczej i Zebrania Delegatów. Na pierwszym posiedzeniu Rady Pracowniczej wybrano jej Przewodniczącego - został nim mgr inż. Jerzy Pasek, a 15 września podpisany zostaje kontrakt na zakup agregatu strugowego CLM firmy Heintzmann. Wynik finansowy brutto Kopalni po raz pierwszy był ujemny i wyniósł 18 mln zł straty.

W ramach restrukturyzacji Górnictwa Węgla Kamiennego w 1993 roku powstają Spółki Węglowe będące spółkami akcyjnymi. W wyniku przejęcia przez nowopowstałą Rybnicką Spółkę Węglową kopalni 1 Maja, zakończyła działalność Rada Pracownicza. Od 1 kwietnia na stanowisko Dyr. Kopalni Zarząd Rybnickiej Spółki Węglowej S.A. powołał mgr inż. St. Kowalskiego. Dotychczasowy Dyrektor mgr inż. Maciej Czernicki objął funkcję Prezesa Zarządu Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. W czerwcu Kierownictwo Kopalni w porozumieniu z Zarządem RSW S.A. opracowało na najbliższe lata - kierunki działań w zakresie techniczno-organizacyjnym. Postanowiono między innymi: zatrzymać budowę poziomu 1040, w znacznym stopniu zwiększyć koncentrację wydobycia poprzez zmniejszenie ilości ścian do ośmiu bloków wydobywczych. W lipcu 1993 roku uruchomiono w ścianie D-8 w pokł. 620/1 kompleks ścianowy CLM, a już 9 listopada w tej ścianie osiągnięto rekordowe dobowe wydobycie - 3100 ton przy postępie 10,3 m/dobę, zaś średnio w miesiącu wydobywano 2 180 ton/dobę. Wynik finansowy brutto Kopalni za 1993 r. był nadal ujemny i wyniósł - 14,9 mln zł. straty.

1 stycznia 1995 roku w ramach kontynuacji procesu prywatyzacji oddziałów powierzchniowych powstaje spółka z o.o. pod nazwą REGE. 80 udziałów obejmują po równo cztery kopalniane związki zawodowe oraz RSW S.A. Początkowo spółka skupia się na sporządzaniu posiłków i realizacji dla górników tzw. kartek żywnościowych. W następnych latach spółka REGE przejmuje obsługę wyciągu narciarskiego Soszów, ośrodków wypoczynkowych w Białokoszu i w Olzie, a także oddział gospodarczy MPP-IIIa (sprzątaczki i konserwatorzy). W roku 1995 nastąpiło załamanie wydobycia co spowodowało katastrofalne skutki finansowe. Koncentracja wydobycia i selektywne wybieranie pokładów. generalnie słuszne w warunkach gospodarki rynkowej, w KWK „1 Maja”, nie zdały egzaminu. Cienkie pokłady, liczne zaburzenia, uskoki, ścienienia, zagrożenie metanowe powodujące ograniczenie postępu niektórych przodków eksploatacyjnych, konieczność ze względu na wysokie temperatury skracania czasu pracy do 6 godzin pod ziemią, znaczne odległości (dochodzące do 6 km) ścian od szybów zjazdowych przez lata rekompensowane były rozbudowanym frontem wydobywczym: czynnym i rezerwowym. Wymuszona warunkami zewnętrznymi próba ograniczenia ilości czynnych ścian wydobywczych do ośmiu, podobnie jak poprzednio utrzymywanie dwudziestu nie zapewniła rentowności kopalni. Nowo zakupione drugie urządzenie CLM wprowadzono do ść. D-4 w pokł. 620/2 ze względu na liczne uskoki i ścienienia pokładu spowodowało załamanie wydobycia, które spowodowało katastrofalne skutki finansowe.

13 lipca 1995 roku Zarząd RSW S.A. podjął uchwałę w sprawie - skojarzenia zdolności produkcyjnej ogniw technologicznych kopalń „Marcel” i „1 Maja”. Uchwałą Nr 245/95 z dnia 15.11.1995 r. w sprawie połączenia KWK „Marcel” i KWK „1 Maja”. W dniu 4 grudnia nastąpiło połączenie kopalń „Marcel” i „1 Maja” w jedną jednostkę organizacyjną pod nazwą - Rybnicka Spółka Węglowa S.A. Kopalnia Węgla Kamiennego „Marcel” w Wodzisławiu Śl. Dyrektorem połączonych kopalń zostaje mgr inż. Jan Materzok dotychczasowy Dyrektor KWK „Marcel”. Dotychczasowa Kopalnia Węgla Kamiennego im. „1 Maja” stała się Ruchem „1 Maja” dla KWK „Marcel”. Wynik finansowy brutto Kopalni 1 Maja za 1995 rok przyniósł - 43,5 mln zł - straty.

W kolejnym roku zatrzymano ruch wentylatorów na szybie V w Krostoszowicach i zlikwidowano obiekty powierzchniowe. W dniu 1 stycznia 1997 roku powstaje spółka z o.o. „Splot”. Spółka przejmuje od kopalni: warsztat mechaniczny i stolarnię, sprzęt ciężki - koparki, spychacze, autobusy, samochody, ładowarki, zwałowanie kamienia, roboty za i wyładunkowe na placach składowych kopalni, obsługę łaźni. Sprzedany zostaje też wyciąg narciarski na Soszowie.

Z dniem 1. lipca 1998 r. następuje zmiana na stanowisku dyrektora KWK „Marcel”. Dotychczasowy Dyrektor mgr inż. Jan Materzok zostaje powołany na członka Zarządu RSW S.A., a nowym Dyrektorem kopalni zostaje mgr inż. Andrzej Badaj.

W latach 1996-1998 w Ruchu „1 Maja” kopalni „Marcel” próbowano uzyskiwać lepsze postępy ścian, a więc i wyższe wydobycie, poprzez zaniechanie techniki strugowej i wprowadzenie do ścian kombajnów w szerszym niż dotychczas zakresie. Ze względu na konieczność „przybierki” stropu lub spągu z powodu eksploatacji cienkich pokładów, awaryjność w ścianach i na odstawie znacząco wzrosła co nie pozwoliło uzyskać oczekiwanych efektów w związku z czym w roku 1999 Zarząd RSW S.A. podjął decyzję o likwidacji Ruchu „1 Maja” KWK „Marcel”, zakładając likwidację 134 km wyrobisk korytarzowych i 3.735 mb. szybów. Zatrzymano ruch wentylatorów przy szybie III i IV w Mszanie i w Wodzisławiu oraz zlikwidowano wszystkie urządzenia na tych szybach.

1.03.2001 r. ze struktur RSW S.A. zostaje wyodrębniona nowa jednostka i powstaje samodzielna Kopalnia Węgla Kamiennego „1 Maja”, której Dyrektorem zostaje mgr inż. Józef Dutkiewicz, z tym dniem zatrzymano wydobycie i wstrzymano ruch pozostałych sprężarek nisko i wysokoprężnych .

Ostatnia tona węgla ze ściany DM-5/616 z poz. 850 została wytransportowano na powierzchnię kopalni w dniu 9 marca 2001 roku, a 22 sierpnia Kopalnia zostaje sprzedana do Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. następuje alokacja 750 pracowników do kopalń RSW S.A., pozostaje tylko 350 pracowników do prowadzenia fizycznej likwidacji kopalni. 30.06.2001 r. zatrzymano zakład przeróbczy w KWK „1 Maja”, 15 października odbywa się ostatnia jazda szybem /szyb II/ po czym następuje zwijanie lin nośnych. 9 grudnia 2001 roku nastąpiło też uroczyste wyprowadzenie posągu św. Barbary z cechowni kopalni do kościoła parafialnego w Wilchwach.

Załoga byłej Kop. „1 Maja” w okresie likwidacji sukcesywnie przenoszona była do sąsiednich kopalń - głównie „Marcel” i „Jankowice”. Jednocześnie znacząca część załogi przeszła na tzw. urlopy górnicze.

Kopalnia „1 Maja” w różnych okresach zatrudniała bez firm zewnętrznych od 5000 do 7500 pracowników. Według szacunkowych wyliczeń w pokładach o miąższości powyżej 90 cm do poziomu 1040 mb. w obszarze górniczym KWK „1 Maja” pozostało 60 mln ton węgla koksującego, co przy wydobyciu dobowym 10 000 ton pozwoliłoby na kolejne 25 lat eksploatacji.

Powierzchnia kopalni zlokalizowana była w Wilchwach - obecnej dzielnicy Wodzisławia Śląskiego. Pierwsze wykopy pod budynki i budowle urządzeń powierzchni kopalni ruszyły w 1951 roku. 30 kwietnia 1960 roku kopalnia rozpoczęła eksploatację złóż węglowych. W grudniu 1995 roku decyzją Zarządu Rybnickiej Spółki Węglowej połączono Kopalnię „1 Maja” z Kopalnią „Marcel”. 1 marca 2001 roku w skutek kolejnej decyzji Zarządu Spółki zatrzymano wydobycie. W kwietniu 2001 roku Ruch „1 Maja” został przekazany do Spółki Restrukturyzacji Kopalń. Załoga byłej Kopalni 1 Maja w okresie likwidacji kopalni sukcesywnie przenoszona była do sąsiednich kopalń - głównie Marcel, Jankowice, Anna i Rydułtowy. Jednocześnie znaczna część załogi przeszła na tzw. urlopy górnicze. W szczytowym okresie załoga kopalni liczyła ponad 8.000 pracowników. Do roku 1989 kopalnia z własnych środków budowała osiedla mieszkaniowe, ośrodki wypoczynkowe i sportowe, placówki kulturalne i oświatowe.

• Na terenie przykopalnianym w latach 1954-1964 wybudowano 15 budynków, w których znajdowały się 354 mieszkania. W budynku na parterze umiejscowiono sklepy. W latach 1976-1986 przeprowadzono modernizację tego osiedla (podniesiono budynki o kondygnację, wprowadzono instalację centralnego ogrzewania z sieci kopalnianej).
• W ramach osiedla przykopalnianego wybudowano w latach 1960-1965 kolejne budynki o łącznej ilości 93 mieszkań, natomiast na parterach znalazły miejsce apteka i poczta, a przy ulicy Krótkiej wybudowano kolejnych 10 budynków o łącznej ilości 257 mieszkań.
• Przy ulicy Teligi w latach 1958-1960 wybudowano 4 budynki mieszczące 8 mieszkań.
• Przy ulicy Brackiej wybudowano w latach 1960-1964 oraz 1973-1974 osiedle. Obejmuje ono budynki o łącznej ilości 129 mieszkań. Na osiedlu tym wybudowano również pawilon handlowy.
• Przy ulicy ks. płk. W. Kubsza w 1970 roku oddano do użytku „Ostrawę” - kompleks posiadający 44 izby. Na parterze znalazły miejsce usługi i pawilony handlowe.
• Oddzielnym obiektem w tym kompleksie jest dwupiętrowa restauracja.
• Przy ulicy Jana w 1976 roku oddano do użytku budynek posiadający 12 mieszkań, z znajdującymi się na parterze pomieszczeniami handlowymi.
• W roku 1978 w związku z wprowadzeniem w kopalni systemu czterobrygadowego wybudowano hotel pracowniczy wraz z stołówką, w okresie późniejszym przebudowano go na 40 mieszkań, a stołówkę przebudowano na sklepy.
• Przy ulicy ks. płk. W. Kubsza oddano w 1982 roku do użytku budynek obejmujący 16 mieszkań. Parter oraz pierwsze piętro przeznaczono na siedzibę oddziału Banku Śląskiego.
• Przy ulicy Jana Pawła II w 1988 roku oddano do użytku budynek mieszczący 32 mieszkania o podwyższonym standardzie.
• Na osiedlu Piastów w Wodzisławiu Śląskim dla dwóch budynków mieszkalnych kopalnia była wykonawcą robót wykończeniowych i pełniła funkcję inwestora zastępczego w latach 1988-1989.

• W roku 1970 oddano do użytku przychodnię zdrowia o kubaturze 8.475 m³. Rozbudowano ją w roku 1982 o jeden segment, w którym znalazły miejsce oddziały ortopedii i RTG.
• 31 lipca 1974 roku oddano do użytku na osiedlu przykopalnianym przedszkole na 120 miejsc.
• W 1965 roku w centrum Wodzisławia Śląskiego oddano do użytku Kopalniany Dom Kultury z salą teatralną na 400 miejsc, czytelnią, biblioteką, kawiarnią oraz szeregiem sal roboczych dla różnych zespołów artystycznych. W tymże Domu Kultury zaistniało kino szerokoekranowe.
• W czerwcu 1975 roku oddano do użytku, obok kopalni, obiekt zwany „halę zborną” która obejmowała: klub górniczy (NOT), bibliotekę techniczną, salę narad, kino, restaurację.
• W marcu 1979 roku rozpoczęto, a zakończono 22 lipca 1980 roku budowę obiektu w sąsiedztwie kopalni, który pełnił rolę siedziby KZ PZPR oraz spełniał funkcję szkoleniowe. Obecnie stanowi pomieszczenie banku i punkt wykładowy wyższej uczelni.
• We wrześniu 1972 roku oddano Zasadniczą Szkołę Górniczą w Wodzisławiu Śl., która posiadała 18 sal lekcyjnych i 16 gabinetów z pomocami naukowymi, warsztaty szkolne, salę gimnastyczną.
• W 1978 roku dobudowano do szkoły sztolnię ćwiczebną z chodnikiem, pochylnią, ścianą wydobywczą, szybikiem wentylacyjnym. Sztolnia posiadała kompletne wyposażenie w urządzenia górnicze. Na przykład w 1980 roku w szkole w ZSG i Technikum Górniczym w systemie dziennym i wieczorowym uczyło się 1200 osób.
• W 1965 roku rozbudowano Stadion w Wodzisławiu Śl., wybudowano szatnię, kawiarnię i basen, a następnie w 1982 roku dobudowano budynek administracyjno-socjalny.
• W sąsiedztwie kopalni wybudowano w 1964 roku księgarnię o powierzchni 40 m².
• Na osiedlu przykopalnianym kopalnia wybudowała w 1982 roku pawilon handlowy (GS) o powierzchni ok. 60 m².
• W 1974 roku ukończono budowę basenu kąpielowego przy kopalni (funkcjonuje nadal), a w 1992 roku przeprowadzono jego kapitalny remont.
• Na terenie kopalni funkcjonowała hala sportowa składająca się małym basenem i sauną, dla której przystosowano dawny budynek maszyny wyciągowej.
• W 1985 roku, kopalnia pełniąc funkcję inwestora zastępczego rozpoczęła budowę Domu Zasłużonego Górnika w Gorzycach. W roku 1990 budowę zaawansowaną w 60% przejął Urząd Wojewódzki.
• Kopalnia permanentnie była wykonawcą infrastruktury towarzyszącej obiektom budowlanym, tj. dróg, placów, uzbrojenia terenów, doprowadzeń wody, energii elektrycznej, gazu, energii cieplnej, itd.

• W 1964 roku w Wiśle - Jaworzniku zakupiono obiekt wczasowy. Znajdowało się w nim 8 pomieszczeń na 30 miejsc wraz z kuchnią i jadalnią. W roku 1978 dobudowano 3 domki campingowe typu „BRDA” na łączną ilość 15 miejsc.
• W lipcu 1971 roku w Białokoszu oddano do użytku ośrodek wczasowy na 40 miejsc (8 campingów i stołówka). W roku 1982 dobudowano pawilon na 40 miejsc. W latach 1980-1992 przeprowadzono modernizację ośrodka (w-c, łazienki, wyposażenia).
• W 1984 roku kopalnia wybudowała i oddała do użytku wyciąg narciarski w Wiśle Soszowie. Był to w ówczesnym czasie najdłuższy wyciąg orczykowy i pierwszy w Polsce wyciąg kątowy.
• W roku 1983 rozpoczęto budowę domu wczasowego na 80 miejsc w Zakopanem. Niestety na skutek trudnej sytuacji finansowej kopalni budowę wstrzymano przy 80% zaawansowaniu robót.
• W latach 80-tych stopniowo rozbudowano, głównie w czynach społecznych, ośrodek rekreacyjny „Olza” w Olzie.
• W 1986 roku przekazano do użytku jacht pełnomorski „MAIUS” (10-cio osobowy, kabinowy) w wersji turystycznej. Wykonała go stocznia im. Teligi w Szczecinie, za środki wypracowane społecznie w kopalni w ramach tzw. Funduszu Akcji Socjalnej Młodzieży.
• Kopalnia wykupiła tereny i ogrodziła pod Ogródki działkowe, obok hałd KWK „1 Maja” na 100 działek oraz przy ul. Bogumińskiej - 180 działek. Już w 1980 roku cztery Zespoły Pracowniczych Ogródków Działkowych korzystając z pomocy materialnej kopalni zrzeszały około 800 działkowiczów.

• Ciągle funkcjonuje ciepłownia kopalniana, która ogrzewa osiedla przykopalniane oraz otaczające obiekty handlowe, usługowe, itd. W latach 1993-1994 kotłownię wyremontowano i zabudowano dwa kotły gazowe KOG-6 opalane obecnie w większości gazem uzyskiwanym przez stację odmetanowania z dołu kopalni przez rurociąg pozostawiony w podsadzonym szybie.
• W latach 1988-1990 przeprowadzono w/w kotłowni znaczne prace modernizacyjne polegające m.in. na przebudowie wodozmiękczalni i stacji odgazowania, budowie stacji odżeleźniania wody, budowie pomostów i taśmociągów nawęglania, modernizację taśmociągów odżużlania, zabudowę elektrofiltrów.
• W 1981 roku oddano na Osiedlu przykopalnianym oczyszczalnię ścieków, którą w latach następnych rozbudowano i modernizowano.

Należy podkreślić, że kopalnia w okresie swego istnienia sprawowała funkcje opiekuńcze nad szkołami i przedszkolami z terenu Wodzisławia. Udzielała im pomocy w wyposażeniu w sprzęt, przeprowadzaniu remontów oraz organizowaniu wypoczynku.

W oddanym w pięć lat po otwarciu KWK „1 Maja” Zakładowym Domu Kultury KWK „1 Maja” (usytuowany w samym centrum Wodzisławia Śląskiego), górnicy, ich rodziny oraz społeczeństwo miasta i okolic mieli liczne okazje do kontaktów kulturą i rozrywką. Było to miejsce spotkań ze znacznymi aktorami, artystami, literatami i zespołami muzycznymi. Mieszkańcy miasta mieli okazję zetknięcia się z profesjonalną kulturą teatralną, muzyczną i filmową. Dom kultury odwiedzały znane zespoły teatralne z całej Polski. W placówce prężnie rozwijał się lokalny amatorski ruch artystyczny. To tutaj dzieci i młodzież rodzin górniczych kopalni oraz mieszkańcy okolic mogły rozwijać swoje zamiłowania i zainteresowania w działających zespołach i sekcjach takich jak: muzyczne, wokalne, taneczne, teatralne, plastyczne, fotograficzne i recytatorskie. Dorobek tych zespołów był prezentowany na akademiach, festynach i wystawach. Działalność taka tylko w mniejszym zakresie prowadzona była również w Klubie górniczym (Hala Zborna) przy kopalni w dzielnicy Wilchwy. Przy obu placówkach działały kina „Pegaz” i „Zorza”. Działalność amatorskiego ruchu artystycznego w placówkach finansowały związki zawodowe działające przy kopalni, natomiast utrzymanie obiektów i płace pracowników etatowych pokrywała kopalnia. Przekazanie ZDK KWK „1 Maja” na rzecz miasta Wodzisławia Śl. nastąpiło 28 lutego 1991 roku.

Kopalnia „1 Maja” od chwili rozpoczęcia wydobycia węgla kamiennego wspierała rozwój sportu, przeznaczając znaczne środki finansowe na sponsorowanie organizacji sportowych, budowę i modernizację bazy sportowej oraz szkolenie utalentowanej sportowo młodzieży. W 1960 roku sytuacja sportu w Wodzisławiu Śl. wyglądała następująco: działały 2 kluby KOLEJARZ WODZISŁAW i WICHER WILCHWY (sponsor Kop. „1 Maja”). KOLEJARZ WODZISŁAW prowadził sekcje: piłki nożnej, tenisa stołowego, bokserską, siatkówki, a WICHER WILCHWY prowadził sekcję piłki nożnej - od 1961 roku klub posiadał nową nazwę GÓRNIK WILCHWY (powstały nowe sekcje: judo i kolarska). Do fuzji obu wodzisławskich klubów doszło w 1963 roku, a klub przyjął nową nazwę GÓRNIK WILCHWY - WODZISŁAW, a strategicznym sponsorem została KWK „1 Maja”. Od tego momentu, aż do roku 1990, a więc roku w którym zakończył się patronat kopalni nad klubem, prezesem klubu, co stało się tradycją został Dyrektor KWK „1 Maja” Również w Zarządzie Klubu dominowali pracownicy kopalni, którzy swoje obowiązki klubowe wykonywali społecznie. W 1965 roku nazwa Klubu uległa zmianie na GÓRNICZY KLUB SPORTOWY WODZISŁAW ŚLĄSKI, a w roku 1974 na ODRA WODZISŁAW ŚL. W historii Klubu działały sekcje: piłki nożnej, judo, koszykówki, tenisa stołowego, bokserska, kolarska, siatkówki. Długo można by wyliczać sukcesy i osiągnięcia wszystkich sekcji. Oczkiem w głowie Klubu była zawsze sekcja piłki nożnej, której drużyna występuje obecnie z dużym powodzeniem w pierwszej lidze. Dzięki klubowi mieszkańcy Wodzisławia Śl. mieli możliwość zobaczenia imprez sportowych na wysokim poziomie. Ponadto Klub dał młodzieży Wodzisławia Śl. i regionu możliwość wyboru uprawnienia odpowiednie do predyspozycji dyscypliny sportowej. Poprzez sukcesy sportowe, Klub wpływał na wychowanie młodzieży, umożliwiając jej udział w sportowej rywalizacji i ze wszech miar pożyteczne spożytkowanie wolnego czasu.

Na prezentowanych zdjęciach autorzy starali się pokazać obiekty które obecnie już nie istnieją. Zostały wyburzone w trakcie likwidacji kopalni. Część obiektów tworzących infrastrukturę budowlaną dawnej kopalni nie doświadczyła tego smutnego losu. Jest wykorzystywana przez inne podmioty gospodarcze, zostały „zrewitalizowane”, nadano im inne funkcje niż te jakie pełniły przed likwidacją kopalni. Stanowią one widomy ślad po działającej w Wodzisławiu Śl., przez przeszło 50 lat kopalni.

1. KWK „1 Maja” przed likwidacją
2. KWK „1 Maja” po zakończeniu likwidacji
3. Ciśnieniowa wieża wodna z 1952 roku
4. Żelbetowa wieża szybu II z roku 1956, zlikwidowana w styczniu 2005 r.
5. Budynek Dyspozytorni i Centrali telefonicznej zlikwidowany w 2007 roku
6. Zakład Przeróbki Mechanicznej Węgla - zlikwidowany w 2004 roku
7. Wieża szybowa szybu VI wraz z nadszybiem, oraz budynek zbiornika węgla surowego. Zlikwidowane w 2004 r.
8. Widok wieży szybowej szybu I wraz z budynkiem maszyny wyciągowe. zlikwidowany w 2004 r.
9. Budynek łaźni górniczej przy szybie I, zlikwidowany w 2004 r.
10. Budynek cechowni z 1959 roku. Aktualnie stanowi pomieszczenia i sale wykładowe Akademii Humanistyczno - Ekonomicznej
11. Budynek warsztatów mechanicznych. Aktualnie obiekty firmy „LINTER”
12. Budynek wiaty magazynowej. Aktualnie budynek firmy „AZIS”
13. Budynek Stacji Ratowniczej. Aktualnie siedziba Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A.
14. Budynek administracji kopalni - aktualnie nie zagospodarowany
15. Budynek Kopalnianego Ośrodka Szkoleniowego - aktualnie siedziba Dziekanatu Akademii Humanistyczno - Ekonomicznej
16. Budynek Cechowni i Łaźni w tyle komin Ciepłowni
17. Budynek magazynu głównego - aktualnie siedziba firmy „MITKO S.C.”