Izba Pamięci Kopalń Zlikwidowanych
w Rybnickim Okręgu Przemysłowym

Beatensglück - Szczęście Beaty

Andrzej ADAMCZYK

Kopalnię „Beatensglück” (Szczęście Beaty) zgłosił w 1856 roku Franz Strahler – właściciel dóbr rycerskich w Niewiadomiu Dolnym. Od następnego roku podjęto wydobycie w pokładzie „Beata” o miąższości 4 m. Nadanie górnicze kopalni zostało zatwierdzone w 1859 roku. W 1860 roku szyby pogłębiono, udostępniając niżej położony pokład „Gellhorn” o miąższości 4,5 m. Pokłady te należały do grupy warstw siodłowych, charakteryzujących się znaczną miąższością. Okoliczne kopalnie eksploatowały wówczas pokłady warstw brzeżnych, niezbyt grubych. Początkowo węgiel wywożono furmankami. W 1862 r. kopalnia założyła bocznicę kolejową w Niewiadomiu. Do transportu węgla zbudowano konną kolejkę szynową Rosseisenbahn, prowadzącą od szybów do placu składowego. W 1869 roku zmarł wyłączny właściciel kopalni Franciszek Strahler i przeszła ona na własność jego spadkobierców. Byli nimi: żona Beata Strahler z domu Magerle z synem Józefem z Radoszów Dolnych oraz Józef Kladziwa z Węgier. Konna kolejka do bocznicy kolejowej została w 1874 roku zastąpiona linociągiem z liną bez końca o napędzie parowym. W latach 80. XIX wieku kopalnia „Beatensglück” była największą kopalnią w rejonie Rybnika, przewyższała zatrudnieniem i wydobyciem kopalnie: „Anna”, „Charlotte”, „Emma”, Hoym” i „Leo”. Kopalń: „Rymer”, „Chwałowice” i „Jankowice” wtedy jeszcze nie było. Pod koniec lat 80. przystąpiono do prac nad udostępnieniem niżej leżącej partii pokładów i rozpoczęto głębienie nowego szybu nazwanego „Helene”. Był to już nowoczesny szyb o obudowie murowej i został oddany do ruchu w 1892 roku. (Rys. 7.)

[Rys.  1]

Rys. 1. Kopalnia „Beatensglück” szyb „Helene” rok 1912

W 1900 roku szyb został zmodernizowany, otrzymał nowe nadszybie ze stalową wieżą wyciągową. Wybudowano nową kotłownię z centralą elektryczną, powiększono łaźnię i kuźnię, postawiono stację kompresorów, wozownię i wagę drobnicową. W 1903 roku przystąpiono do eksploatacji węgla z filaru bezpieczeństwa szosy Rybnik – Racibórz, przy zastosowaniu podsadzki płynnej piaskowej. Piasek czerpano z piaskowni w pobliżu szybu „Johannes”. Następną piaskownię założono w odległości 650 m na wschód, dokąd prowadziła kolejka szynowa Sandbahn. W 1904 roku kopalnia zmieniła strukturę własnościową – z dotychczasowej własności „rodzinnej” spadkobierców Franciszka Strahlera została przekształcona w gwarectwo. Było to gwarectwo nowego prawa, w którym majątek kopalni został podzielony na 1000 kuksów. Poza dotychczasowymi właścicielami w gwarectwie pojawili się nowi gwarkowie, wśród nich znaczniejsi to: Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa Kattotwitzer A.G. für Bergbau und Eisenhüttenbetrieb, posiadająca 1/20 wartość kopalni oraz hurtownik węglowy Fryderyk Friedlaender, do którego należała również 1/20 część. Hurtownik węglowy Friedlaender stopniowo zwiększał swoje udziały w gwarectwie kopalni tak, że w 1913 roku stał się jej właścicielem i włączył do Rybnickiego Gwarectwa Węglowego.

Nieoczekiwanie z dniem 1.02.1919 roku kopalnia została unieruchomiona. Bezpośrednią przyczyną był trwający od dłuższego czasu strajk górników na tle płacowym. W tym czasie strajkowały również inne kopalnie i zakłady przemysłowe w powiecie rybnickim, a jedynie ta kopalnia została zamknięta. Głównym jednak powodem był silny dopływ wysoko zakwaszonej wody, która niszczyła urządzenia stalowe, oraz trudności eksploatacyjne spowodowane zaburzeniami geologicznymi północnej części kopalni, a południowa część kopalni została już prawie wyeksploatowana. Strajk tylko skrócił o parę lat agonię kopalni, gdyż przygotowane partie pokładów mogły być jeszcze przez jakiś czas eksploatowane i po tym okresie kopalnię i tak by zamknięto.

Do kopalni „Beatensglück” w 1869 roku została przyłączona kopalnia „Franz Joseph”. Jej nadanie uzyskał w 1857 roku Franciszek Strahler. W tym samym roku przystąpiono do głębienie szybu, które wkrótce wstrzymano ze względu na silny dopływ wody. Dalsze prace podjęto w 1865 roku, po zainstalowaniu na szybie parowego urządzenia odwadniającego, a w 1867 roku rozpoczęto wydobycie. Po śmierci Franciszka Strahlera w 1869 roku kopalnia przeszła na własność jego spadkobierców, którzy kopalnię unieruchomili. Obszar kopalni został włączony do obszaru kopalni „Beatensglück”.